Vështrim i shkurtër
- Çfarë është pakiderma? Lëkura ose mukoza e trashur, e ngurtësuar.
- Trajtimi: Trajtimi varet nga shkaktari i trashjes së lëkurës. Trajtimet e aplikuara përfshijnë kremra, tinktura, pomada dhe medikamente.
- Shkaqet: Qelizat e zmadhuara të lëkurës të shkaktuara nga acarimi i lëkurës (p.sh., fërkimi ose presioni) dhe/ose sëmundjet (p.sh. dermatiti atopik).
- Diagnoza: Diskutim me mjekun, ekzaminim fizik (matja e densitetit të lëkurës nëse është e nevojshme).
- Parandalimi: kujdesi i lëkurës me kremra dhe pomada speciale (emulsione me ujë-vaj), dietë e ekuilibruar
Çfarë është pakiderma?
Pachyderma është termi teknik për lëkurën ose mukozën tepër të trashur dhe/ose të ngurtësuar. Në gjuhën e folur quhet edhe lëkura e elefantit. Trashja e lëkurës zakonisht zhvillohet si rezultat i inflamacionit të përsëritur të lëkurës. Këto ndodhin, për shembull, në disa sëmundje të tilla si psoriasis ose neurodermatitis.
Trashja ose ngurtësimi i lëkurës mund të ndodhë gjithashtu kur të prekurit vendosin stres të tepërt në lëkurë në një zonë të caktuar. Në këtë rast, lëkura trashet për të mbrojtur indin themelor (të ashtuquajturat kallus).
Çfarë ndihmon kundër lëkurës së elefantit?
Pasi mjeku ka gjetur shkakun e trashjes së lëkurës, ai vendos së bashku me personin e prekur për hapat e mëtejshëm të trajtimit. Këto varen nga shkaktari i trashjes së lëkurës.
Trajtoni sëmundjen themelore
Nëse pacienti vuan nga neurodermatiti, për shembull, dhe kjo është përgjegjëse për trashjen e lëkurës, mjeku trajton sëmundjen themelore. Për shembull, ai përshkruan kremra hidratues të lëkurës që lehtësojnë kruajtjen.
Megjithatë, medikamente të tilla si kortizoni përdoren gjithashtu posaçërisht për neurodermatitin dhe sëmundjet e tjera inflamatore. Këto pengojnë substancat e dërguara pro-inflamatore në trup dhe kështu lehtësojnë simptomat që shfaqen.
Shmangni acarimin e lëkurës
Nëse trashja e lëkurës shkaktohet nga acarimi i jashtëm i lëkurës (p.sh. nga presioni ose fërkimi), dermatologët rekomandojnë shmangien e irrituesit që shkakton. Për shembull, nëse keni kallo në këmbë, sigurohuni që të mos vishni këpucë shumë të ngushta.
Përkujdesje lëkure
Në rastin e trashjes së lëkurës, kujdesi i duhur i lëkurës është gjithashtu i rëndësishëm. Gjëja kryesore është t'i siguroni lëkurës lagështi të mjaftueshme.
Kremra dhe vajra
Kremrat e kujdesit me ure (ure) janë gjithashtu të përshtatshëm. Ureja që përmban lidh lagështinë në shtresat e sipërme të lëkurës dhe mbron lëkurën nga tharja.
Hiq kallo
Lëkura formon kallo si një reagim natyror mbrojtës kundër fërkimit ose presionit (p.sh. nga këpucët që janë shumë të ngushta). Në parim, kallot nuk kanë nevojë të hiqen. Megjithatë, nëse ju duket i bezdisshëm kalloja e tepërt, për shembull në këmbë, është e mundur ta hiqni atë.
Me mjete të përshtatshme si gurët shtuf, skedarët e kallusit dhe kallusat, kallusi mund të hiqet me kujdes. Përpara trajtimit me dosje dhe avionë, mjekët rekomandojnë një banjë me këmbë për të zbutur kallusin. Kjo e bën më të lehtë heqjen. Një piling ushqyes ndihmon për të hequr thekonet e tepërta të lëkurës dhe për të lëmuar sipërfaqen e lëkurës.
Për të shmangur dëmtimet e mundshme gjatë heqjes së kallove kokëfortë, mjekët këshillojnë kujdesin profesional (mjekësor) të këmbëve (p.sh. nga një pediatër).
Acidi salicilik gjithashtu ka një efekt antibakterial dhe anti-inflamator. Irritimi i lëkurës mund të shërohet më shpejt. Produktet që përmbajnë acid salicilik dhe ure janë të disponueshme në barnatore si në formë doze të lëngshme (p.sh. tretësirë, tretësirë) dhe gjysmë të ngurtë (p.sh. krem, xhel, pomadë).
Pyesni mjekun ose farmacistin tuaj se cilët agjentë dhe produkte të kujdesit janë më të përshtatshmet për lëkurën tuaj dhe si t'i dozoni ato.
operacion
Në disa raste, kallusi i trashë është një shenjë e inflamacionit kronik të lëkurës (dermatit). Është me dhëmbëza dhe formohen kallo (tyloma). Nëse personat e prekur kanë dhimbje si pasojë (p.sh. në rastin e një misri) ose nëse ndryshimi i lëkurës vizualisht është jashtëzakonisht shqetësues, mjeku gjithashtu heq lëkurën e trashur në mënyrë kirurgjikale. Për ta bërë këtë, pacienti fillimisht bën një banjë këmbësh me ujë të ngrohtë për të zbutur kallusin. Më pas mjeku heq me kujdes shtresat e tepërta të lëkurës me brirë me ndihmën e një instrumenti të përshtatshëm (p.sh. një prerës ose bisturi).
Korrigjimi i keqpozicioneve të këmbëve
Nëse kallusi formohet si rezultat i pikave të presionit të shkaktuara nga një pozicion i gabuar i këmbës (p.sh. në rastin e një këmbe të sheshtë ose të shtrirë), të prekurit mund ta lehtësojnë këtë duke veshur këpucë me prerje të gjerë dhe të rehatshme. Përveç kësaj, shtrojat dhe stërvitjet speciale të muskujve të këmbëve mund të ndihmojnë në korrigjimin e pozicionit të gabuar dhe në këtë mënyrë të lehtësojnë presionin nga lëkura e stresuar.
A është pakiderma e shërueshme?
Trashja e lëkurës në thelb është e shërueshme. Nëse të prekurit shmangin shkaktarin themelor dhe mjeku trajton zonën e prekur të lëkurës në mënyrë korrekte, lëkura e trashur gjithashtu mund të eliminohet. Në shumë raste, është e mundur që të prekurit të trajtojnë me sukses trashjen e lëkurës vetë në shtëpi.
Si zhvillohet lëkura e elefantit?
Në pakiderma, shtresa e jashtme qelizore e lëkurës (epiderma ose kutikula) stimulohet të zmadhohet (e quajtur hipertrofi). Shkaktarët më të shpeshtë janë disa sëmundje dhe acarimi i zgjatur i lëkurës.
Ulja e prodhimit të sebumit (sebostaza).
Nëse gjëndrat dhjamore sekretojnë shumë pak sebum, lëkura humbet ujë dhe trashet. Në më shumë se 80 për qind të rasteve, sebostaza është e lidhur me moshën, pasi prodhimi i sebumit natyrshëm zvogëlohet me moshën. Tek gratë, për shembull, ndryshimet në ekuilibrin e hormoneve gjatë menopauzës ndonjëherë janë përgjegjëse që lëkura të prodhojë më pak sebum dhe kështu të bëhet e thatë.
Shkaqe të tjera të sebostazës janë: mungesa e vitaminës (p.sh. vitaminat C, E dhe A), mungesa e lëngjeve, ndikimet e jashtme si rrezatimi i tepërt UV për shkak të diellit shumë të gjatë, ajri i ndotur me pluhur dhe gazra të shkarkimit, produkte kozmetike sintetike (p.sh. përmbajnë substanca të tilla si glikol polietileni, parabenë, vajguri, silikone, aroma artificiale, emulsifikues).
Si simptomë e sëmundjeve kronike të lëkurës si neurodermatiti (ekzema atopike) ose psoriaza, shfaqet edhe trashja e lëkurës (i ashtuquajturi likenifikimi). Si pasojë e sëmundjes lëkura bëhet me brirë dhe trashet. Si rezultat, shpesh duket lëkurë.
Sidomos në zonën e kyçeve të dorës, bërrylave dhe të pasme të gjunjëve, lëkura shpesh është e trashur dhe më pak elastike. Lëkura nganjëherë trashet edhe në rastet e alergjive nga kontakti, në të cilat formohet ekzema për shkak të kontaktit me substanca të caktuara (p.sh. metale, agjentë pastrimi, latex).
Stresi i zgjatur i lëkurës
Nëse lëkura është e stresuar përgjithmonë në një vend të caktuar, ajo reagon me një të ashtuquajtur hiperkeratozë. Në këtë proces, qelizat e shëndetshme të lëkurës vdesin dhe kthehen në qeliza me brirë të vdekur. Lëkura trashet dhe zhvillohet kallusi (i quajtur edhe tyloma, kallo me brirë ose kallus i lëkurës). Mbron lëkurën nga ndikimet e jashtme si fërkimi ose presioni dhe shpesh shfaqet në këmbë (në topa dhe thembra).
Kallo mund të zhvillohen gjithashtu në duar dhe (me stresin e duhur) në zona të tjera të trupit. Zakonisht formohet aty ku lëkura është e ekspozuar ndaj fërkimit dhe presionit për një periudhë të gjatë kohore. Forma më e njohur e tylomës është e ashtuquajtura misri në këmbë. Zhvillohet, për shembull, kur këpucët që janë shumë të ngushta vendosin një tendosje të përhershme në lëkurë.
Simptoma në sëmundje të tjera
Trashja ose ënjtja e lëkurës së zonës ndodh gjithashtu si simptomë e kushteve të tjera. Këto përfshijnë, për shembull:
- Cutis verticis gyrata: çrregullim i rrallë kongjenital në të cilin skalpi është i keqformuar dhe rrudhat zhvillohen
- Pakidermoperiostoza: çrregullim i rrallë, i trashëguar në të cilin lëkura trashet dhe zhvillohen rrudhat, ndër simptomat e tjera
- Lichen myxoedematosus dhe scleromyxedema: sëmundje e rrallë e lëkurës në të cilën nyjet e ngjashme me likenin (plepat) zhvillohen në lëkurë dhe lëkura trashet dhe ngurtësohet në një zonë të gjerë.
- Protoporfiria eritropoetike: çrregullim i rrallë metabolik; lëkura kruhet, digjet dhe skuqet kur ekspozohet në rrezet e diellit; lëkura trashet
- Pakiderma interaryt(a)enoid: një formë e pakidermës në të cilën indi i mukozës së laringut është shumë i trashur, i bardhë dhe i shpuar dukshëm dhe i mbuluar me lytha të vegjël.
- edemë kronike (mbajtja e ujit): Ënjtje për shkak të akumulimit të lëngjeve në inde (zakonisht në këmbë ose kyçe), p.sh., në cirrozë të mëlçisë dhe insuficiencë venoze kronike
- Elefantiaza: zmadhimi ose ënjtja e një pjese të trupit (p.sh. këmbët ose organet gjenitale të jashtme) për shkak të lëngut limfatik të akumuluar (limfedema) që nuk hiqet më mjaftueshëm nga kanalet limfatike.
- Kanceret e sistemit limfatik dhe/ose të gjakut (p.sh., limfoma jo-Hodgkin ose leucemia).
Lëkura duket – e ngjashme me elefantët – me brirë, e rrudhur, e fryrë dhe e thatë. Të prekurit shpesh raportojnë zona të lëkurës me kruajtje dhe dhimbje. Njollat në lëkurë janë gjithashtu të dukshme në disa raste. Trashja e lëkurës si kallot ndodhin veçanërisht në shputat e këmbëve dhe pëllëmbët e duarve.
Si e dalloni pakidermën?
Nëse personi i prekur vëren trashje të lëkurës që janë të dhimbshme ose duken të pazakonta, mjeku i përgjithshëm është pika e parë e kontaktit. Nëse është e nevojshme dhe për ekzaminime të mëtejshme, ai ose ajo do ta referojë pacientin te një dermatolog.
Diskutim me mjekun
Para ekzaminimit aktual të lëkurës, mjeku kryen një diskutim të detajuar me personin e prekur (anamnezë). Ndër të tjera, ai bën pyetje në lidhje me problemet dhe ndryshimet ekzistuese të lëkurës, për shembull, ku u shfaqën për herë të parë, nëse u shfaqën papritur apo u zhvilluan për një periudhë më të gjatë kohore, nëse ka shkaqe të mundshme për trashjen e lëkurës (p.sh., këpucët që janë shumë i ngushtë), nëse personi i prekur ka sëmundje të tjera (p.sh., neurodermatit).
Ekzaminim fizik
Çfarë ndryshimesh të lëkurës kërkohen?
Për të përshkruar trashjen e lëkurës sa më saktë që të jetë e mundur dhe për të gjetur të dhëna për shkakun nxitës, mjeku i kushton vëmendje sa vijon:
- Lloji i ndryshimit të lëkurës: A është një trashje e lëkurës, nyje (p.sh. edhe në kancerin e lëkurës ose lytha), flluska (p.sh. në neurodermatit ose herpes), luspa (p.sh. në psoriasis) ose njolla (p.sh. në urtikarie)?
- Ngjyra e lëkurës: A është lëkura e skuqur apo e verdhë apo e kaltërosh?
- Struktura e lëkurës: A është lëkura e trashë? A janë nyjet të prekshme? A është lëkura e ashpër dhe e thatë?
- Demarkacioni nga lëkura e shëndoshë: A janë skajet e lëkurës së trashë të demarkuara qartë nga lëkura e shëndetshme? A duken të njëtrajtshme apo të parregullta?
- Madhësia dhe përhapja e ndryshimeve të lëkurës: A janë ndryshimet e lëkurës të shpërndara në një zonë të madhe, në formën e një vije apo një rrethi? A ndodhin në mënyrë simetrike në të dyja anët apo në njërën anë?
- Vendi i trupit: Ku në trup ndodhet ndryshimi i lëkurës?
- Ankesa shtesë: A kruhet, djeg, dhemb apo rrjedh gjak zona e prekur e lëkurës?
Në shumicën e rasteve, mjeku tashmë mund të tregojë gjatë ekzaminimit fizik nëse bëhet fjalë për një trashje patologjike të lëkurës dhe nëse po, për cilën.
Ultratingull
Nëse është e nevojshme, dermatologu mat dendësinë dhe trashësinë e lëkurës me një aparat të veçantë ekografie. Për këtë qëllim, mjeku e drejton pajisjen mbi zonën e prekur të lëkurës. Valët e ultrazërit depërtojnë në lëkurë dhe reflektohen ndryshe nga strukturat individuale të indeve. Në këtë mënyrë, mjeku mund të vizualizojë strukturat e lëkurës deri në një thellësi prej 1 cm dhe të vlerësojë trashësinë dhe densitetin e lëkurës.
Provime të tjera
Nëse është e nevojshme, mjeku ekzaminon edhe gjakun e personit të prekur. Ndër të tjera, vlerat e gjakut japin indikacione për inflamacion, alergji apo sëmundje të tjera. Në disa raste, një biopsi e lëkurës është e dobishme. Një mostër e vogël lëkure merret nën anestezi lokale dhe më pas ekzaminohet në laborator për tumore malinje të lëkurës. Biopsia gjithashtu jep informacion për infeksione të mundshme, sëmundje autoimune ose forma alergjie.
Një njollë lëkure është gjithashtu e dobishme për të zbuluar patogjenë të tillë si kërpudhat ose bakteret. Dermatologu heq disa qeliza të lëkurës ose sekrecione me një furçë të vogël, shtupë pambuku ose shpatull. Më pas ai ekzaminon mostrën nën një mikroskop ose e analizon atë në një laborator.
Si mund të parandalohet lëkura e elefantit?
Është e rëndësishme të mbështetet rigjenerimi i lëkurës së shëndetshme – pavarësisht nga shkaqet e mundshme ose shkaktimi i sëmundjeve themelore. Ka mundësi të ndryshme për parandalimin këtu:
Kujdesi i duhur kundër trashjes së lëkurës
Që lëkura juaj të mbetet elastike dhe rezistente, ajo ka nevojë për lagështi. Në këtë mënyrë, lëkura mbrohet më mirë nga ndikimet e jashtme, presioni dhe fërkimi. Për të parandaluar pakidermën, është gjithashtu e këshillueshme që të përdorni kremrat e duhur të kujdesit nga farmacia (p.sh. me ure ose emulsione ujë në vaj) pasi të konsultoheni me mjekun ose farmacistin tuaj.
Përmbahuni nga përdorimi i produkteve konvencionale të kujdesit të lëkurës nga farmacia. Ato shpesh përmbajnë zbutës, konservues dhe ngjyra, aroma artificiale ose lidhës. Këto mund të stresojnë, irritojnë dhe gjithashtu thajnë lëkurën.
Kujdesi i rregullt profesional i këmbëve ka gjithashtu një efekt parandalues kundër kallove.
Ushqyerja për lëkurën e trashë
Në parim, sigurohuni që të mbështesni shëndetin e lëkurës tuaj me dietën e duhur. Rekomandohet një dietë e ekuilibruar dhe e larmishme me shumë perime, fruta, drithëra dhe fibra – dhe pak mish dhe peshk.